Μετάβαση στο κύριο περιεχόμενο

Επιβάλλεται ο άκρατος νεοσυντηρητισμός? Νομίζω ναι.

1. Εισαγωγή.
Ο νεοσυντηρητισμός αποτελεί σύγχρονη ιδεολογική έκφανση του συντηρητισμού που αναπτύχθηκε την τελευταία τριακονταετία με επίκεντρο της Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Σκοπός του παρόντος άρθρου είναι παρουσιάσει συνοπτικά τα βασικά στοιχεία της συγκεκριμένης ιδεολογίας, τις σχέσεις της με τον παραδοσιακό συντηρητισμό και τον φιλελευθερισμό αλλά και την σταδιακή επικράτηση των ιδεών της στον Δυτικό κόσμο.
Η δομή του συγκεκριμένου άρθρου είναι η ακόλουθη. Στο δεύτερο κεφάλαιο θα οριστεί ο νεοσυντηρητισμός, θα δειχθούν οι ομοιότητες και οι διαφορές σε σχέση με τον συντηρητισμό και τον νεοφιλελευθερισμό, θα οριστεί σε σχέση με την Νέα Δεξιά και θα παρουσιαστούν οι κυριότερες ιδέες του. Στο τρίτο κεφάλαιο θα γίνει μία ανάλυση σε μία από τις βασικές θέσεις του νεοσυντηρητισμού, αυτή της μετανάστευσης, που βρίσκει απήχηση σε μη συντηρητικό ακροατήριο και για ποιους λόγους.
2. Ορισμός του Νεοσυντηρητισμού και των κυριότερων ιδεών του.
2.1 Ορισμός του νεοσυντηρητισμού
Ο νεοσυντηρητισμός αποτελεί την σύγχρονη έκφανση του συντηρητισμού στις ΗΠΑ και σε εννοιολογικό επίπεδο «επιδιώκει να αποδείξει ότι τα βασικά προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπίσουν οι άνθρωποι είναι πάντα ηθικής και πολιτισμικής τάξης ». Ουσιαστικά κατόρθωσε να πείσει τη μεγάλη πλειονότητα των Αμερικάνων «ότι τα βασικά ζητήματα στη ζωή μίας κοινωνίας δεν είναι τα οικονομικά και ότι τα κοινωνικά ζητήματα είναι στην πραγματικότητα ηθικά ».
Αρκετοί μελετητές θεωρούν τον νεοσυντηρητισμό εξαιρετικά λαϊκίστικο και σύμφωνα με τον Sternhell «ο συντηρητισμός στην Αμερική είναι λαϊκό κίνημα και όχι ένα ρεύμα στους κόλπους ενός πολιτικού κόμματος, στην πραγματικότητα πρόκειται για έναν πραγματικό λαϊκό συντηρητισμό ». Αντίστοιχη οπτική της σχέσης συντηρητισμού και λαϊκισμού επισημαίνουν και αρκετοί μελετητές και για την Ελλάδα όπου το συντηρητικό κόμμα χαρακτηρίζεται ως «λαικιστική Δεξιά ».
2.2 Σχέση του νεοσυντηρητισμού με τον παραδοσιακό συντηρητισμό
Στην προσπάθεια του για την πολιτισμική ηγεμονία, ο νεοσυντηρητισμός αντλεί το ιδεολογικό του υπόβαθρο από τους συντηρητικούς του 19ου αιώνα και κυρίως από το έργο του Ιρλανδού πολιτικού φιλοσόφου Edmund Burke (1729-1797). Υιοθετώντας την βασική ιδέα του Burke ότι «μία πολιτισμένη κοινωνία μπορεί να επιβιώσει μόνο στην βάση ενός πολιτισμικού κεφαλαίου που έχει συσσωρευθεί από όλες τις προηγούμενες γενιές » προσφέρει στους νεοσυντηρητικούς το αναγκαίο υπόβαθρο για να στηρίξουν το ιδεολογικό οικοδόμημα τους με βάση την κοινωνία. Ως ιδεολογία υιοθέτησε, ενίσχυσε αλλά και τροποποίησε σε μεγάλο βαθμό βασικές αρχές του παραδοσιακού συντηρητισμού για την κοινωνία όπως η ευταξία, η εξουσία και η πειθαρχία.
2.3 Σχέση του νεοσυντηρητισμού με τον φιλελευθερισμό
Η σχέση του νεοσυντηρητισμού με τον φιλελευθερισμό είναι διττή. Συνεχίζοντας και υιοθετώντας την ιδέα του Burke «ότι οι ηθικές αξίες είναι θεμελιώδεις για την ζωή μίας εύτακτης κοινωνίας και συνεπώς προηγούνται των υλικών, ωφελιμιστικών αξιών ή όσων σχετίζονται με την βούληση των ατόμων » οριοθετεί τον στόχο των νεοσυντηρητικών ενάντια στην βασική θέση των φιλελευθέρων για το άτομο. Οι νεοσυντηρητικοί εναντιώνονται στην ανεκτική κοινωνία που προβάλει ο φιλελευθερισμός. Εναντιώνονται στην ελευθερία να επιλέγει κανείς την δική του ηθική ή τον δικό του τρόπο ζωής και πιστεύουν ότι τέτοια ελευθερία οδηγεί στην επιλογή ανήθικών ή “διεφθαρμένων” αποφάσεων. Σε αντίθεση με τον φιλελευθερισμό που θεωρεί το άτομο φορέα αναπαλατρίωτων δικαιωμάτων, ο νεοσυντηρητισμός θεωρεί το άτομο «φορέα καταρχήν υποχρεώσεων απέναντι στην κοινότητα και μετά φορέα δικαιωμάτων .» Το χαρακτηριστικότερο στοιχείο του νεοσυντηρητισμού σύμφωνα με τον Kristol «είναι το γεγονός ότι δηλωμένος εχθρός του δεν είναι ο κρατισμός ή ο σοσιαλισμός αλλά ο σύγχρονος φιλελευθερισμός» .
Ενώ λοιπόν απορρίπτουν στην βάση της την φιλελεύθερη ιδεολογία αναφορικά με την κοινωνία, στο θέμα της οικονομίας οι νεοσυντηρητικοί είναι πιο διαλλακτικοί. Θεωρούν την εκδοχή του συντηρητισμού για την οικονομία παρωχημένη και αποδέχονται στα πλαίσια της πολιτικής πρακτικής της Νέας Δεξιάς που θα δούμε και πιο κάτω, μία ακραία νεοφιλελεύθερη οπτική στην οικονομία, του λιμπερτιανισμού.
2.4 Νεοσυντηρητισμός και Νέα Δεξιά
Ο νεοσυντηρητισμός αναπτύχθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής από την δεκαετία του 1970 και έπειτα «ως ένα σύνολο περισσότερο ριζοσπαστικών ιδεών στους κόλπους του συντηρητισμού που αμφισβητούσε την υιοθέτηση της Κευνσιανής ορθοδοξίας από τους συντηρητικούς ». Ως πολιτικός όρος εισήχθη από τον δημοσιογράφο Irving Kristol (1920-2009) σε ένα άρθρο του το 1979.
Στο κομμάτι της πολιτικής πρακτικής ο νεοσυντηρητισμός εντάχθηκε στο ιδεολογικό πρόγραμμα αυτού που αποκαλείται Νέα Δεξιά η οποία σε πολιτικό επίπεδο υιοθέτησε τον κρατικό και κοινωνικό αυταρχισμό του νεοσυντηρητισμού, ενώ σε οικονομικό επίπεδο εφάρμοσε τον ακραίο νεοφιλελευθερισμό, γνωστό ως λιμπερτιανισμό.
Η Νέα Δεξιά εκμεταλλεύτηκε ιδεολογικά την οικονομική ύφεση στα τέλη της δεκαετίας του 1970 όπου ο συνδυασμός ανεργίας και πληθωρισμού οδήγησε στον στασιμοπληθωρισμό. Η Κευνσιανή οικονομική θεώρηση και πρακτική που είχε εφαρμοστεί επιτυχημένα μέχρι την περίοδο εκείνη άρχισε πλέον να μην αποδίδει παρέχοντας την ευκαιρία στον «κοιμισμένο» μέχρι τότε συντηρητισμό να ανασυνταχθεί και να διαμορφώσει το ιδεολογικό του οπλοστάσιο.
Σε κοινωνικό επίπεδο η ανεκτικότητα και η εκτεταμένη εξάρτηση από την πρόνοια ήταν σύμφωνα με τους νεοσυντηρητικούς τα δύο αρνητικά τα οποία οδήγησαν στην οικονομική κρίση. Στην πολιτική πρακτική της η Νέα Δεξιά ενστερνιζόμενη την ιδεοληψία του νεοσυντηρητισμού «χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει ιδέες που εκτείνονται από την απαίτηση για φορολογικές περικοπές μέχρι τις φωνές για περισσότερη λογοκρισία των τηλεοράσεων και των ταινιών, ή ακόμη για εκστρατείες ενάντια στην μετανάστευση ή υπέρ του επαναπατρισμού των μεταναστών ».
O Sternhell αναφέρει ότι η ιδεολογία των νεοσυντηρητικών του 21ου αιώνα στις ΗΠΑ δεν διαφέρει από αυτήν των συντηρητικών στις Ευρώπης των τελών του 19ου και αρχών του 20ου αιώνα. Ο πόλεμος που ασκείται στον Διαφωτισμό και στις δύο αυτές περιόδους είναι ελάχιστα διαφορετικός. Σύγχρονες κριτικές των νεοσυντηρητικών σε σημαντικά διακυβεύματα της δημοκρατίας όπως η καθολική ψήφος, ο σεβασμός των ανθρώπινων δικαιωμάτων, η σταθερότητα των φιλελεύθερων αξιών, δείχνει ότι για αυτούς η δημοκρατία δεν εγγυάται την σύγχρονη πολιτική ζωή.
Ο νεοσυντηρητισμός και η πολιτική του έκφανση, η Νέα Δεξιά, κατάφεραν εν τέλει να οδηγηθούν στην εξουσία κυρίως στην Αμερική με τις διακυβερνήσεις αρχικά του Ronald Reagan (1981-1989) και ακολούθως των διακυβερνήσεων της οικογένειας Bush: Bush 1 (1988-1992) και Bush 2 (2000-2008) όπου και εδραιώθηκαν. Σε μικρότερο βαθμό επηρέασε την Ευρώπη κυρίως λόγω του εδραιωμένου κράτους πρόνοιας. Εξαίρεση αποτελεί η διακυβέρνηση της Μεγάλης Βρετανίας από την Margaret Thatcher (1979-1990) που ωστόσο υιοθέτησε ένα μέρος της πολιτικής ιδεολογίας της Νέας Δεξιάς και κυρίως αυτό που αφορούσε τις νεοφιλελεύθερες αλλαγές.
2.5 Βασικές ιδέες του νεοσυντηρητισμού
Ο νεοσυντηρητισμός πριν διαμορφωθεί ως πολική ιδεολογία ήταν ουσιαστικά μία φοβική πολιτική θεώρηση ενάντια στην εξάπλωση των προοδευτικών αξιών συνέπεια της επικράτησης του κοινωνικού φιλελευθερισμού. Η οικονομική κρίση που προκλήθηκε την δεκαετία του 1970 θεωρήθηκε από τους νεοσυντηρητικούς ως κοινωνική κρίση και αποτέλεσμα «των ασθενειών της κοινωνίας που συνδέονταν σε μεγάλο βαθμό με την επέκταση ενός πολιτισμού βασισμένου στα δικαιώματα, στον οποίο οι πολίτες είχαν μειωμένη την αίσθηση του καθήκοντος και την ευθύνης ». Κατά συνέπεια η εξασθένιση της εξουσίας και η χαλάρωση των ηθών οδηγεί σε κοινωνική ανασφάλεια ειδικά όταν αυτή τροφοδοτείται από την αύξηση της εγκληματικότητας, την παραβατικότητα και την αντικοινωνική συμπεριφορά.
Τους παραπάνω φόβους μέρους της κοινωνίας και την απαίτηση για «την επιστροφή σε έναν παραδοσιακό ή οργανικό συντηρητισμό » εκμεταλεύτηκαν οι νεοσυντηρητικοί για να διαμορφώσουν την ιδεολογία τους. Με αιχμή την ισχυροποίηση της εξουσίας ως «ένα είδος κοινωνικής συγκολιτικής ουσίας που δένει τους ανθρώπους μεταξύ τους, επιφέρει ευταξία και αποτρέπει την κατάτμηση της κοινωνίας » οι νεοσυντηρητικοί έθεσαν ως στόχο τη «σωτηρία του κόσμου από την παρακμή ». Στο ιδεολογικό του πρόγραμμα «ο νεοσυντηρητισμός αποβλέπει στην ενδυνάμωση της κοινότητας αποκαθιστώντας την εξουσία και επιβάλλοντας την κοινωνική πειθάρχηση » μέσω της αποκάταστασης βασικών στοιχείων όπως: την δημόσια ηθική, την έννομη τάξη, την εθνική ταυτότητα και την θρησκεία.
Η δημόσια ηθική
«Η συντηρητική νέα δεξιά ασχολήθηκε με τα θέματα της δημόσιας ηθικής ως αντίδραση στην ‘ελαστικότητα της δεκαετίας του 1960’ που προκάλεσε την αμφισβήτηση της συμβατικής ηθικής, των κατεστημένων αξιών και των κοινωνικών στερεοτύπων πάνω στα οποία βασίζεται η σταθερότητα της κοινωνίας ». Η δημόσια ηθική δύναται να προστατευθεί μέσω της ενίσχυσης της εξουσίας υιοθετώντας μία μορφή κοινωνικού αυταρχισμού. Η ιδεολογία του κοινωνικού αυταρχισμού έχει ως βάση «την ενίσχυση του θεσμού της οικογένειας μέσω αφενός την τόνωσης της ιεραρχικής δομής και της πατριαρχικής φύσης ».
Το κράτος και η έννομη τάξη
Ο παραπάνω κοινωνικός αυταρχισμός συνδυάζεται στην ιδεολογία τους με κρατικό αυταρχισμό προκειμένου να επιβληθεί η έννομη τάξη. Για τους νεοσυντηρητικούς το κράτος αποτελεί την βάση της κοινωνικής οργάνωσης, τον μοναδικό αξιόπιστο φορέα που μπορεί να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις. «Οι νεοσυντηρητικοί πιστεύουν ότι οι ρίζες της αταξίας βρίσκονται στην ανθρώπινη ψυχή και όχι στην κοινωνική αδικία. Κατά συνέπεια η παραβατική συμπεριφορά και η εγκληματικότητα μπορούν να αντιμετωπιστούν μέσα από τον φόβο της τιμωρίας, και η τιμωρία με την σειρά της μπορεί να είναι αποτελεσματική μονάχα όταν είναι αυστηρή ». «Αυτές οι αντιλήψεις εκφράστηκαν πολιτικά στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο στις δεκαετίες του 1980 και 1990 μέσω της επιβολής αυστηρών ποινών φυλάκισης, της επαναφοράς της θανατικής ποινής και της εποπτείας ανηλίκων ».
Η εθνική ταυτότητα και θρησκεία
Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του νεοσυντηρητισμού που τον κάνει να διαφέρει από τον παραδοσιακό συντηρητισμό αποτελεί ο υπερβάλλων πατριωτισμός. Οι Αμερικανοί νεοσυντηρητικοί έδωσαν έμφαση στην προβολή των παραδοσιακών αμερικάνικων αξιών σε αντίθεση με την Ευρώπη και την «σταδιακή εξαφάνιση των εθνικών ιδιαιτεροτήτων » όπως αυτές προβάλλονται μέσα από την Ευρωπαϊκή ενοποίηση.
Σημαντικό στοιχείο της εθνικής ταυτότητας παίζει η θρησκεία η οποία αποτελεί ένα από τα σημαντικά διαφοροποιητικά στοιχεία μεταξύ συντηρητισμού και νεοσυντηρητισμού δεδομένης της ιδιαίτερης έμφασης που έδωσε ο τελευταίος. «Οι νεοσυντηρητικοί εναντιώνονται στην ιδέα μίας κοινωνίας δίχως Θεό, δίχως μεταφυσική » και σύμφωνα με τον Kristol ο συντηρητισμός «χωρίς την θρησκευτική του διάσταση δεν έχει πυκνότητα και βάθος ».
Οι ιδεολόγοι του νεοσυντηρητισμού ασκούν έντονη κριτική στις βασικές θέσεις τόσο των φιλελεύθερων όσο και των σοσιαλιστών κυρίως στο ζήτημα της κοινωνικής ισότητας και παράλληλα τονίζουν την σημαντικότητα της θρησκείας στη ζωή της κοινωνίας αλλά και την κεντρική θέση των παραδοσιακών ηθικών αξιών, στενά συνδεδεμένων με την θρησκεία, ως ενδεδειγμένου τρόπου ζωής.
Για αυτό ο Kristol μαζί με άλλους συγγραφείς από τα μέσα του 1990 άρχισαν να τονίζουν την σημαντικότητα της θρησκείας στην κοινωνία εκφράζοντας απόψεις ενάντια στην δαρβινική θεωρία της εξέλιξης και υποστηρίζοντας την θρησκευτική ιδέα του ευφυούς σχεδιασμού. Η ανησυχία για την κατάπτωση των παραδοσιακών αξιών συνδέθηκε με την αναγέννηση του Χριστιανικού κινήματος μέσω διαφόρων οργανώσεων και του Βιβλικού δημιουργισμού. Στο στόχαστρο αυτών των οργανώσεων μπήκαν ως ηθικά κατακριτέες η ομοφυλοφιλία, η πορνογραφία, η προγαμιαία ερωτική επαφή, η νομιμοποίηση των αμβλώσεων.
3. Αποδεκτές συντηρητικές ιδέες σε μη συντηρητικούς πολίτες.
Η συντηρητική νέα δεξιά διακρίνεται από την επιθυμία της να ενισχύσει την εθνική ταυτότητα με σκοπό να κρατά ενωμένη την κοινωνία, «παρέχοντας της μία κοινή πολιτισμική και πολιτική ταυτότητα η οποία σύμφωνα με το συντηρητικούς είναι εξαιρετικά ισχυρή διότι θεμελιώνεται στην ιστορία και την παράδοση ».
Η συγκεκριμένη θέση αν και αποτελεί πάγια θέση των νεοσυντηρητικών τα τελευταία δέκα χρόνια αρχίζει να γίνεται αποδεκτή και από μη συντηρητικό ακροατήριο σε συνδυασμό με τις θέσεις των νεοσυντηρητικών απέναντι σε δύο ζητήματα που έχουν έντονη δραστηριοποίηση τα τελευταία χρόνια: την μετανάστευση και την πολυπολιτισμικότητα.
Η αυξανόμενη ροή μεταναστών από τις αναπτυσσόμενες χώρες στις χώρες της Ευρώπης και την Αμερική έχει προκαλέσει αντιδράσεις σε ένα μεγάλο μέρος των κατοίκων αυτών των χωρών. Η αδυναμία αποτροπής των μεταναστευτικών ροών από τις σοσιαλιστικές και φιλελεύθερες κυβερνήσεις ώθησε ένα μεγάλο μέρος των υποστηρικτών τους να αποδεχτούν τις απόψεις των συντηρητικών επιβραβεύοντας τους εκλογικά. Σύμφωνα με τις απόψεις των νεοσυντηρητικών η μετανάστευση αποτελεί μία εξέλιξη της παγκοσμιοποίησης, στην οποία εναντιώνονται, και των οικονομικών συμφερόντων τα οποία εκμεταλλευόμενα τους υπανάπτυκτες χώρες ωθούν τους κατοίκους τους σε μετακινήσεις. Οι φιλελεύθερες και σοσιαλιστικές κυβερνήσεις των χωρών αυτών στα πλαίσια μιας «πολιτικά ορθής» προσπαθούν να εντάξουν τους μετανάστες στην λογικής των πολυπολιτισμικών κοινοτήτων. Ωστόσο οι πολιτισμικές και ενίοτε θρησκευτικές διαφορές είναι τόσο έντονες που ωθούν αρκετούς πολίτες που ανήκουν στα συγκεκριμένα κόμματα να στρέφονται προς τους νεοσυντηρητικούς οι οποίοι απαιτούν τον περιορισμό της μετανάστευσης και την εκδίωξη των μεταναστών.
Έτσι οι νεοσυντηρητικοί αποτέλεσαν πρωτοστάτες εκστρατειών υπέρ των εντονότερων ελέγχων στα σύνορα. Απαιτούν και εφαρμόζουν σκληρές αντί-μεταναστευτικές πολιτικές μέσω των μαζικών απελάσεων, της ύψωσης φραγμάτων (περίπτωση του φράγματος μεταξύ ΗΠΑ και Μεξικού) προκειμένου να αποτρέψουν της μεταναστευτικές ροές. Παράλληλα στρέφονται ενάντια στην έννοιας της πολυπολιτισμικότητας και θεωρούν ότι αποτελεί απειλή για το έθνος. Οι λόγοι είναι δύο: Αφενός η αποδυνάμωση των δεσμών του έθνους και κατά συνέπεια της πολιτικής κοινότητας και αφετέρου το γεγονός ότι η πολυπολιτισμικότητα παρέχει το έδαφος για εθνοτική και φυλετική σύγκρουση.
4. Επίλογος.
Στα πλαίσια του παρόντος άρθρου έγινε μία προσπάθεια να αποτυπωθεί το ιδεολογικό πλαίσιο του νεοσυντηρητισμού. Ορίστηκε ως ιδεολογία τόσο σε σχέση με τις ρίζες της του παραδοσιακού συντηρητισμού όσο και με την σχέση απέναντι στον φιλελευθερισμό. Ο τελευταίος αν και αποτελεί τον ιδεολογικό αντίπαλο του νεοσυντηρητισμού αρκετές από τις θέσεις στο οικονομικό επίπεδο έχουν υιοθετηθεί από τους νεοσυντηρητικούς στο πλαίσιο της Νέας Δεξιάς. Η τελευταία αποτελεί την πρακτική εφαρμογή του νεοσυντηρητισμού στις ΗΠΑ και στην Μεγάλη Βρετανία. Ακολούθως αναπτύχθηκαν οι βασικές ιδέες του νεοσυντηρητισμού και αναφερόμενη στην έννοια της εθνικής ταυτότητας υπήρξε επιχειρηματολογία για ποιο λόγο αυτή γίνεται αποδεκτή σε μη συντηρητικό κοινό.
5. Βιβλιογραφία.
Heywood Andrew, Πολιτικές ιδεολογίες, μτφρ. Κούτρης Χ., Εκδόσεις Επίκεντρο, Αθήνα 2007.
Μανδραβέλης Πάσχος (2011, Δεκέμβριος 4), Ο παλιός διχασμός της σημερινής Ν.Δ., Εφημερίδα «Η Καθημερινή».
Sternhell Zeev, O Αντί-διαφωτισμός. Από τον 18ο αιώνα έως τον Ψυχρό Πόλεμο, μτφρ. Καρακατσούλη Α., εκδ. Πόλις, Αθήνα 2009.

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Τι είναι Προσήνεια

Τα άτομα που ανήκουν σε αυτή την κατηγορία χαρακτηρίζονται κυρίως από την αγάπη και το ενδιαφέρον που δείχνουν στον συνάνθρωπο τους. Δείχνουν μεγάλη ευαισθησία απέναντι στον ανθρώπινο πόνο και πάντοτε δείχνουν μεγάλη θέληση για συνεργασία με τους γύρω τους. Εμπιστεύονται εύκολα τους άλλους ενώ πολύ σπάνια κάνουν κακή κριτική για άτομα που γνωρίζουν. Είναι άτομα που προσπαθούν και αποφεύγουν τις συγκρούσεις ενώ όταν έχουν διαφορές με άλλους προσπαθούν να βρουν μια συμβιβαστική λύση. Συνήθως Δεν τους αρέσει να μιλούν πολύ για τον εαυτό τους καθώς πιστεύουν ότι οι ίδιες τους οι πράξεις είναι αυτές που αναδεικνύουν την προσωπικότητα τους.

Φεουδαρχία, μια μεσαιωνική νοοτροπία

Εισαγωγή Ο J. Le Goff στο κείμενο του για την «Ιστορία των νοοτροπιών» αναρωτιέται: «Η φεουδαρχία, πάλι, τι είναι; Ένα σύνολο θεσμών, ένας τρόπος παραγωγής, ένα κοινωνικό σύστημα, ένας τύπος στρατιωτικής οργάνωσης; [1] » Ο Κ. Ράπτης αναφέρει ότι «ο όρος φεουδαλισμός χρησιμοποιήθηκε μεταγενέστερα και όχι από τους Ευρωπαίους του Μεσαίωνα για να δηλώσει ένα σύστημα σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων σε προσωπική βάση [2] ». Ο δε D. Nicholas [3] εκφράζει την άποψη ότι η φεουδαρχία δεν μπορεί να οριστεί ως «σύστημα». Αντίθετα προτιμά χρησιμοποιήσει τον όρο «φεουδαρχικές σχέσεις» ή «φεουδαρχικός δεσμός» ως πλαίσιο ρύθμισης των ανθρωπίνων σχέσεων όπου βασικό χαρακτηριστικό αποτελεί η υποτέλεια, «ο προσωπικός δεσμός ενός υποτελούς με έναν άρχοντα [4] ». Νοοτροπία τι είναι; Σύμφωνα με την λεξικογραφική ανάλυση στο κείμενο του J. Le Goff η νοοτροπία «δηλώνει το συλλογικό χρωματισμό του ψυχισμού, τον ιδιαίτερο τρόπο που νιώθει και σκέφτεται ένας λαός, μία ορισμένη ομάδα ανθρώπων [5] ». Σκοπός αυτή

Η σύγχρονη εποχή σύμφωνα με τους Bauman και Giddens

1. Εισαγωγή. Η νεωτερικότητα και η ύστερη νεωτερικότητα (ή κατά άλλους μετανεωτερικότητα ) αποτελούν δύο όρους στην κοινωνιολογική επιστήμη για τους οποίους καταναλώθηκε σημαντική πνευματική εργασία για τον προσδιορισμός τους. Αν θέλαμε να προσδιορίσουμε χρονικά τις δύο περιόδους θα τοποθετούσαμε την νεωτερικότητα από τον 15ο αιώνα έως και το 1945 με δομικά στοιχεία τον Διαφωτισμός, της πολιτικές επαναστάσεις, την βιομηχανική επανάσταση, την επιστημονική επανάσταση και το καπιταλιστικό σύστημα. Η ύστερη νεωτερικότητα αρχίζει από το 1945 και μετά με κύρια στοιχεία την κοινωνία της αφθονίας, την παγκοσμιοποίηση, την ανάπτυξη των μέσων μαζικής επικοινωνίας, την αλλαγή των χωρικών και χρονικών συντεταγμένων, τις συναλλαγές, την κινητικότητα του κεφαλαίου. Στο πλαίσιο της συγκεκριμένης εργασίας θα αναφερθούμε στον τρόπο με τον οποίο ερμήνευσαν οι κοινωνιολόγοι Zygmunt Bauman (κεφάλαιο 2) και Anthony Giddens τις δύο αυτές περιόδους (κεφάλαιο 3). 2. Οι θέσεις του Bauman για την νεωτε