Μετάβαση στο κύριο περιεχόμενο

Φιλανθρωπία ή αλληλεγγύη? Προτιμώ Κράτος Πρόνοιας

Ο Ροκφέλερ σε ένα λόγο που είχε βγάλει το 1929 μεσούσης της οικονομικής κρίσης είπε ότι η ύφεση έρχεται και παρέρχεται. Η οικονομία κάνει κύκλους, αυτό είναι γνωστό οπότε το πιο πιθανόν είναι ότι και αυτή η οικονομική κρίση που ζούμε κάποια στιγμή θα περάσει. Το θέμα είναι τι θα αφήσει πίσω της. Ήδη τις συνέπειες τις βιώνουμε. 
Για την ώρα η οικονομική κρίση έχει οδηγήσει ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού στην ανεργία και στις συνέπειες που αυτή επιφέρει (μην τις αναφέρω, είναι γνωστές και δεν θέλω να γράφω στενάχωρες λέξεις).
Πως διαρθρώνεται η ανεργία και η ύφεση;
1. Η αδυναμία του κράτους να μπορέσει να πληρώσει τις υποχρεώσεις του οδήγησε σε απολύσεις στον κρατικοδίαιτο ιδιωτικό τομέα (το μεγαλύτερο μέρος της ιδιωτικής οικονομίας στηρίζεται, ως άλλη Σοβιετία, σε έργα του Δημοσίου),
2. Η αδυναμία του κράτους να διαχειριστεί τα οικονομικά του (έσοδα - έξοδα) οδήγησε σε μειώσεις μισθών στον δημόσιο τομέα και σε περικοπή συντάξεων,
3. Η συνεχής ύφεση δημιούργησε κλίμα συγκράτησης στην ιδιωτική οικονομία και στην ιδιωτική κατανάλωση με αποτέλεσμα να πληγούν οι ιδιωτικοδίαιτες (άραγε πόσες είναι αυτές!) επιχειρήσεις,
4. Το κακό όνομα της χώρας είχε σαν συνέπεια να πληγούν οι εξωστρεφείς επιχειρήσεις (και όχι μόνο αλλά και ο Έλληνας πολίτης, ο Έλληνας φοιτητής κλπ. Rebranding Greeks που λέει και ο Peter Economides)

Μπορώ να γράψω και άλλα, αλλά η ουσία των παραπάνω είναι ανεργία και ανέχεια, πτώση του βιοτικού επιπέδου.
  
Σε μία τέτοια κατάσταση ένα κράτος θα έπρεπε να έχει διαμορφώσει ένα πλαίσιο αντιμετώπισης κρίσεων και να βοηθήσει τον πληθυσμό που δυστυχεί. Πιθανόν να υπάρχει κάποιο σχέδιο (Αποθεματικό Απροβλέπτων για τους γνωρίζοντες) αλλά δεν μου είναι σαφές το πως θα λειτουργήσει και εν πάσει περιπτώσει δεν έχω δει παρά σπασμωδικά αποτελέσματα (κάποια επιδοτούμενα προγράμματα για ανέργους κλπ) .
Αντ' αυτού παρατηρείται η έντονη ενεργοποίηση δύο κοινωνικών δραστηριοτήτων που ήταν σε ύπνωση για χρόνια (δεν λέω ότι δεν ήταν ενεργές αλλά είχαν μικρή παρέμβαση στην κοινωνία): η φιλανθρωπία και η αλληλεγγύη.

Οι φιλάνθρωποι
Κανάλια, Εκκλησία, πλούσιοι φιλάνθρωποι, επιχειρήσεις στο πλαίσιο της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης κλπ διαγκωνίζονται σε δραστηριότητες φιλανθρωπίας με σκοπό να βοηθήσουν τους συμπατριώτες μας που δυστυχούν. Σκοπός πάντοτε να βοηθήσουν αλλά νομίζω ότι πάντα κρύβεται ένας άλλος σκοπός οικονομικής φύσεως (κανάλια, επιχειρήσεις), πολιτισμικής (Εκκλησία και αύξηση του ποιμνίου), πολιτικής επιρροής (πλούσιοι φιλάνθρωποι) κ.λ.π/

Οι αλληλέγγυοι
Από την άλλη πλευρά ad hoc οργανώσεις αλληλοβοήθειας και ΜΚΟ αναπτύσσουν αλληλέγγυες δραστηριότητες αρκετές φορές κάτω από το πολιτικό μανδύα της ριζοσπαστικής και έξω- κοινοβουλευτικής αριστεράς. Πιστεύω ότι ο σκοπός τους είναι κατά κύριο λόγο η αλληλοβοήθεια προς τους συμπατριώτες που έχουν ανάγκες αλλά δεν μου βγάζει κανείς από το μυαλό ότι η πολιτική προσέγγιση δεν είναι στους στόχους των κινημάτων αυτών (εξαιρώ τις ΜΚΟ). 
Α!!, τώρα τελευταία τέτοια δραστηριότητα αναπτύσσει και άκρο-δεξιά (τα Χρυσά Αυγά) αλλά με όχι και τόσο ανθρωπιστική οπτική.

Πριν επιχειρηματολογήσω με βάση τον τίτλο, ας κάνω μία αναφορά σε κάποιους βασικούς ορισμούς.

Φιλανθρωπία
Η φιλανθρωπία είναι ένα χαρακτηριστικό σπορ των πλουσίων και της Εκκλησίας. Αναπτύχθηκε ιστορικά πρώτα στην Καθολική Εκκλησία και στην αριστοκρατία ως θρησκευτική υποχρέωση για την βοήθεια των φτωχών. Σταδιακά με την ανάπτυξη της το υιοθέτησε και η αστική τάξη το οποίο το διαμόρφωσε κάπως πιο δημοκρατικά μέσω των φιλανθρωπικών οργανώσεων και της Κοινωνίας των Πολιτών. Εν γένει η φιλανθρωπία στηρίζεται σε μία πατερναλιστική αντίληψη ότι οι κυρίαρχες τάξεις (Αριστοκρατία, Εκκλησία, μεγαλοαστοί) ξέρουν καλύτερα να κυβερνούν από ότι οι "κατώτεροι" και άρα στο πλαίσιο της διακυβέρνησης τους, ένα μέρος του πλούτου τους (αυτό που θα επιλέξουν βέβαια αυτοί) θα μεταφερθεί στους φτωχούς στην λογική μίας υποχρέωσης, ενός καθήκοντος. Το σημαντικό βέβαια είναι ο φτωχός να ξέρει ότι ο συγκεκριμένος πλούσιος είναι αυτός που τον "ταΐζει" και έτσι να δημιουργείται μία σχέση εξάρτησης με τις γνωστές προεκτάσεις που μπορεί να έχει.
"Οι πλούσιοι και ισχυροί οφείλουν να επωμίζονται το φορτίο της κοινωνικής ευθύνης το οποίο ουσιαστικά αποτελεί τμήμα των προνομίων τους" (Heywood 2006, σελ. 170).

Αλληλεγγύη
"Ο Ρώσος αναρχικός Peter Kropotkin υποστήριξε πως ο κυριότερος λόγος επιβίωσης και ανάπτυξης του ανθρωπίνου είδους είναι χάρη στην ικανότητα του για αλληλοβοήθεια". (Heywood 2006, σελ. 212). Η αλληλεγγύη σαν κοινωνική δραστηριότητα υπάρχει από την δημιουργία των πρώτων ανθρωπίνων κοινοτήτων, αλλά ως πολιτική δραστηριότητα άρχισε να αποκτά μία πολιτική χροιά με την ανάπτυξη του σοσιαλισμού τον 19ο αιώνα. Η αλληλεγγύη αποτέλεσε κομβική ιδεολογική αναφορά τόσο για τους σοσιαλιστές όσο και για τους αναρχικούς. Η ιδέα της αλληλεγγύης δομήθηκε με βάση την ιδέα του κολεκτιβισμού (αντίθετο του πατερναλισμού). "Ο κολλεκτιβισμός με την ευρεία έννοια είναι η πίστη πως η συλλογική προσπάθεια έχει μεγαλύτερη ηθική και πρακτική αξία από τον ατομικό και προσωπικό μόχθο." (Heywood 2006, σελ. 209). Η αλληλεγγύη αποτελεί μία κοινωνική δραστηριότητα που αναπτύσσεται μεταξύ των μικρομεσαίων όπου ένα μέρος του εισοδήματος τους αλλά και της προσωπικής εργασίας προσφέρεται σε συνανθρώπους τους που έχουν ανάγκες.
Σε σχέση με την φιλανθρωπία είναι σίγουρα πιο ανθρώπινο ωστόσο συνεχίζει να κρύβει μία προσωπική σχέση εξάρτησης ανάμεσα σε αυτόν που βοηθά και σε αυτόν που βοηθιέται.

Το Κοινωνικό κράτος και κράτος πρόνοιας
Το κοινωνικό κράτος και το κράτος πρόνοιας είναι αυτό που πρέπει, κατά την άποψη μου, να βοηθά τους φτωχούς και άπορους. Το κράτος πρόνοιας υψώνεται ως ένα απρόσωπο τείχος ανάμεσα σε αυτούς που έχουν πλούτο ή και σε αυτούς που θέλουν να βοηθήσουν. Μέσω ενός δίκαιου φορολογικού συστήματος παίρνει πόρους από τους κατέχοντες και διαμέσου των ειδικευμένων υπηρεσιών που οφείλει να έχει διαμορφώσει και μέσω ενός αυστηρά καθορισμένου νομικού πλαισίου, παρέχει στους έχοντες ανάγκη επιδόματα, παροχές υγείας και ασφάλισης, δωρεάν υγεία.  

Να μην παρεξηγηθώ. Δεν εναντιώνομαι ούτε στην φιλανθρωπία ούτε στην αλληλεγγύη. Πιστεύω ότι και οι δύο μορφές κοινωνικής βοήθειας βοηθούν σε μία κατάσταση. Ωστόσο σε μία οργανωμένη κοινωνία το ποσοστό συμμετοχής τους στην κοινωνική βοήθεια θα ήθελα να είναι μικρό (πχ. 20% αλληλεγγύη και 10% φιλανθρωπία) με την πολιτεία να έχει το 70% της κοινωνικής δραστηριότητας μέσα από τις δομές της.

Τώρα στην περίοδο της κρίσης με την συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους τα ποσοστά των άλλων δύο ανεβαίνουν. Το αποδέχομαι και προσπαθώ με τον τρόπο μου να βοηθήσω, στο επίπεδο βέβαια της προσφοράς μου σε αλληλέγγυες ενέργειες. Η φιλανθρωπία δεν μου ταιριάζει.




Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Τι είναι Προσήνεια

Τα άτομα που ανήκουν σε αυτή την κατηγορία χαρακτηρίζονται κυρίως από την αγάπη και το ενδιαφέρον που δείχνουν στον συνάνθρωπο τους. Δείχνουν μεγάλη ευαισθησία απέναντι στον ανθρώπινο πόνο και πάντοτε δείχνουν μεγάλη θέληση για συνεργασία με τους γύρω τους. Εμπιστεύονται εύκολα τους άλλους ενώ πολύ σπάνια κάνουν κακή κριτική για άτομα που γνωρίζουν. Είναι άτομα που προσπαθούν και αποφεύγουν τις συγκρούσεις ενώ όταν έχουν διαφορές με άλλους προσπαθούν να βρουν μια συμβιβαστική λύση. Συνήθως Δεν τους αρέσει να μιλούν πολύ για τον εαυτό τους καθώς πιστεύουν ότι οι ίδιες τους οι πράξεις είναι αυτές που αναδεικνύουν την προσωπικότητα τους.

Φεουδαρχία, μια μεσαιωνική νοοτροπία

Εισαγωγή Ο J. Le Goff στο κείμενο του για την «Ιστορία των νοοτροπιών» αναρωτιέται: «Η φεουδαρχία, πάλι, τι είναι; Ένα σύνολο θεσμών, ένας τρόπος παραγωγής, ένα κοινωνικό σύστημα, ένας τύπος στρατιωτικής οργάνωσης; [1] » Ο Κ. Ράπτης αναφέρει ότι «ο όρος φεουδαλισμός χρησιμοποιήθηκε μεταγενέστερα και όχι από τους Ευρωπαίους του Μεσαίωνα για να δηλώσει ένα σύστημα σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων σε προσωπική βάση [2] ». Ο δε D. Nicholas [3] εκφράζει την άποψη ότι η φεουδαρχία δεν μπορεί να οριστεί ως «σύστημα». Αντίθετα προτιμά χρησιμοποιήσει τον όρο «φεουδαρχικές σχέσεις» ή «φεουδαρχικός δεσμός» ως πλαίσιο ρύθμισης των ανθρωπίνων σχέσεων όπου βασικό χαρακτηριστικό αποτελεί η υποτέλεια, «ο προσωπικός δεσμός ενός υποτελούς με έναν άρχοντα [4] ». Νοοτροπία τι είναι; Σύμφωνα με την λεξικογραφική ανάλυση στο κείμενο του J. Le Goff η νοοτροπία «δηλώνει το συλλογικό χρωματισμό του ψυχισμού, τον ιδιαίτερο τρόπο που νιώθει και σκέφτεται ένας λαός, μία ορισμένη ομάδα ανθρώπων [5] ». Σκοπός αυτή

Η σύγχρονη εποχή σύμφωνα με τους Bauman και Giddens

1. Εισαγωγή. Η νεωτερικότητα και η ύστερη νεωτερικότητα (ή κατά άλλους μετανεωτερικότητα ) αποτελούν δύο όρους στην κοινωνιολογική επιστήμη για τους οποίους καταναλώθηκε σημαντική πνευματική εργασία για τον προσδιορισμός τους. Αν θέλαμε να προσδιορίσουμε χρονικά τις δύο περιόδους θα τοποθετούσαμε την νεωτερικότητα από τον 15ο αιώνα έως και το 1945 με δομικά στοιχεία τον Διαφωτισμός, της πολιτικές επαναστάσεις, την βιομηχανική επανάσταση, την επιστημονική επανάσταση και το καπιταλιστικό σύστημα. Η ύστερη νεωτερικότητα αρχίζει από το 1945 και μετά με κύρια στοιχεία την κοινωνία της αφθονίας, την παγκοσμιοποίηση, την ανάπτυξη των μέσων μαζικής επικοινωνίας, την αλλαγή των χωρικών και χρονικών συντεταγμένων, τις συναλλαγές, την κινητικότητα του κεφαλαίου. Στο πλαίσιο της συγκεκριμένης εργασίας θα αναφερθούμε στον τρόπο με τον οποίο ερμήνευσαν οι κοινωνιολόγοι Zygmunt Bauman (κεφάλαιο 2) και Anthony Giddens τις δύο αυτές περιόδους (κεφάλαιο 3). 2. Οι θέσεις του Bauman για την νεωτε