Περί λαϊκισμού

Τις θυμάστε αυτές τις ασκήσεις στα μαθήματα αγγλικών όπου υπάρχουν δύο στήλες και πρέπει να συνδέσεις λέξεις από την μία με λέξεις από την άλλη; Κάτι θα σας θυμίζει, δεν μπορεί. Έχω λύσει αρκετές από αυτές. Ας θέσω λοιπόν μία τέτοια ερώτηση και να βάλω δύο στήλες. Στην μία θα τοποθετήσω κάποιες χώρες και στην άλλη κάποιες ιδεολογίες.

Η ερώτηση πρώτα: 

Συνδέστε τις κάτωθι χώρες με τις επικρατούσες σε αυτές διαχρονικά πολιτικές ιδεολογίες:

Οι επιλογές

Ρωσία	Ισλαμικός φονταμενταλισμός
ΗΠΑ	Σοσιαλδημοκρατία
Ιράν	Λαϊκισμός
Σουηδία	Φιλελευθερισμός
Ελλάδα	κομμουνισμός

Με διαγώνιες ή ευθείες γραμμές θα συνδέσετε την κάθε χώρα με την ιδεολογία που επικράτησε ή επικρατεί το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Και μην μου πείτε ότι θα συνδέσετε ποτέ την Ελλάδα με τον Φιλελευθερισμό;

Ο Λαϊκισμός (δεξιός, κεντρώος ή αριστερός) είναι η επικρατούσα ιδεολογία στην Ελλάδα. Άραγε σε ποιον κάνει εντύπωση όταν ο πρωθυπουργός κ. Παπαδήμος δηλώνει ότι ο λαικισμός κάνει κακό στην Οικονομία  ή το γεγονός ότι το νεοϊδρυθέν κόμμα του κ. Καμμένου, συνώνυμο του λαϊκισμού, συγκεντρώνει με την δημιουργία του ποσοστά της τάξεως του 8%. Ο λαϊκισμός κυριαρχεί στην πολιτική φύση του Έλληνα και είναι διακριτός σε μεγάλο ή μικρό βαθμό σχεδόν σε όλα τα κόμματα που απαρτίζουν το πολιτικο-ιδεολογικό πέταλο της πολιτικής.  

Ας τα πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Τι είναι λαϊκισμός;

Σύμφωνα με τον Andrew Heywood (2007, 525) " ο λαϊκισμός (populism) έχει χρησιμοποιηθεί για να περιγράψει τόσο κάποια ξεχωριστά πολιτικά κινήματα, όσο και μία ιδιαίτερη παράδοση πολιτικής σκέψης. Κινήματα ή παρατάξεις που περιγράφονται ως λαϊκιστικά υποστηρίζουν ότι υπερασπίζονται τον λαό απέναντι στην "διεφθαρμένη" οικονομική και πολιτική ελίτ. Ως πολιτική παράδοση, ο λαϊκισμός αντανακλά την πεποίθηση πως τα ένστικτα και οι επιθυμίες του λαού παρέχουν τον κύριο θεμιτό οδηγό της πολιτικής δράσης. Οι λαϊκιστές πολιτικοί κατά συνέπεια έχουν άμεση απήχηση στο λαό και ισχυρίζονται ότι εκφράζουν τις βαθύτερες ελπίδες και τους βαθύτερους φόβους του, με όλους τους ενδιάμεσους θεσμούς να αντιμετωπίζονται με δυσπιστία. Μολονότι ο λαϊκισμός μπορεί να συνδέεται με οποιονδήποτε σκοπό ή ιδεολογία, συχνά θεωρείται ως δυνάμει αυταρχικός, με την "λαϊκιστική" δημοκρατία να αποτελεί τον εχθρό της "πλουραλιστικής" δημοκρατίας."

 Ένας ιθαγενής βουλευτής, το ιδανικό πολιτικό δείγμα λαϊκιστή, σε μία εξομολόγηση από "καρδίας" δικαιολόγησε την πολιτική του συμπεριφορά λέγοντας ότι "αποτελεί εικόνα των ψηφοφόρων του". Άρα οι πολλοί λαϊκιστές στην βουλή αποτελούν την δημοκρατική επιλογή πολλών ιθαγενών αντίστοιχης νοημοσύνης και συμπεριφοράς. 

Ο λαϊκισμός όμως δεν φύεται μόνο στην βουλή μας, αποτελεί και διαχρονικό επίτευγμα του εγχώριου ημερήσιου τύπου με αποκορύφωμα τον "αυριανισμό" και με πολλούς συνεχιστές του στα τηλεοπτικά κανάλια (ονόματα δεν λέμε, είναι γνωστά).

Ο λαϊκισμός δεν είναι πρόσφατο "φρούτο". Αρχίζει να εμφανίζεται την περίοδο μετά το 1909 αποτελώντας τον πρώτο συσσωματικό τρόπο πολιτικής κινητοποίησης των μαζών για να συνεχιστεί σε όλο τον 20^ο αιώνα και να ενταθεί την δεκαετία του 1980. Με στόχο την κοινωνική ενσωμάτωση των μεσαίων στρωμάτων, ο λαϊκισμός, ως ιδεολογικό πρόταγμα αλλά και ως συνειδητή επιλογή της κρατικής πολιτικής, γιγαντώθηκε για να φτάσουμε στο σύγχρονο πελατειακό, ρουσφετολογικό και διεφθαρμένο κράτος. 

Εδώ θα σταματήσω και θα παραπέμψω για περαιτέρω ανάγνωση για το ζήτημα λαϊκισμού σε μερικούς από τους πιο οξείς και εύστοχους επικριτές του φαινομένου:

Τον κοινωνιολόγο καθηγητή του LSE κ. Νίκο Μουζέλη (http://mouzelis.gr/?page_id=11)

Τον καθηγητή και σύμβουλο του πρωθυπουργού κ. Γιώργο Παγουλάτο (http://blogs.eliamep.gr/author/pagoulatos/)

Στον κοινωνιολόγο καθηγητή κ. Κων/νο Τσουκαλά (http://www.tovima.gr/editors/editor/?edid=2497)

Στον δημοσιογράφο Πάσχο Μανδραβέλη (http://www.medium.gr/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=72&Itemid=94)

Στο συλλογικό έργο της Κοινωνίας Πολιτών (http://www.koinoniapoliton.gr)

Τελειώνω με μία προσωπική άποψη. 

Πως μπορούμε να άρουμε τον λαικισμό και να τον αντικαταστίσουμε με μία ορθλογικά σκεφτόμενη και ενεργούσα κοινωνία των πολιτών; 

Με ένα τρόπο. 

Με την παιδεία σε όλα τα στάδια - οικογένεια, σχολείο, πανεπιστήμια. Σε αυτό πρέπει να στοχεύσουμε και να κάνουμε πέρα όλους αυτούς που παρασιτούν εκμεταλλευόμενοι την Άγνοια, την Αδιαφορία, την Αντίδραση.   

  

Βιβλιογραφία

Heywood Andrew, Πολιτικές Ιδεολογίες, Επιμέλεια - Μετάφραση Μαραντζίδης Ν., Εκδόσεις Επίκεντρο, Αθήνα 2007